Noorderschrift

Ankie Lok – journalist, schrijver

Tag: Holocaust (pagina 1 van 3)

10 februari 2018

Zoektocht naar Joods Winschoten

Noorderland_Joods Winschoten_synagoge1_copyright Max de Krijger
Synagoge in Winschoten (foto Max de Krijger).

Reportage voor magazine Noorderland

Tekst Ankie Lok
Fotografie Max de Krijger 

Stadsgids Koos Akkerman geeft rondleidingen door het Joodse verleden van Winschoten. Ook de Joodse dichter Saul van Messel (1912-1993) werd hier geboren. Diens naoorlogse poëzie vangt in woorden wat er op straat nog voelbaar is van de verdwenen gemeenschap: ‘mien sjoel is blind/ dij zugt gain jeudn meer’. 

Lutje Mokum, Mokum Beis en Sodom. De bijnamen van Winschoten verwijzen naar het Joodse verleden van de stad. In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog had Winschoten, op Amsterdam na, procentueel de meeste Joodse inwoners van Nederland: ongeveer tien procent van de bevolking. Naast zulke statistieken klinkt de toevoeging “lutje” (klein) aan “Mokum” bijna onnodig bescheiden. 

Meer lezen
30 oktober 2016

De foto’s van Vishniac: synoniemen van verdwijnen

Het slot van een tweeluik over Krakau: Roman Vishniac fotografeerde kort voor de Holocaust het joodse leven in Oost-Europa. Het boek dat met die foto’s werd samengesteld heeft een barmhartige titel.

Foto van Roman Vishniac: mannen verkopen oude kleding, Kazimierz, Krakau, Polen, 1935-1938.

Foto van Roman Vishniac: mannen verkopen oude kleding, Kazimierz, Krakau, Polen, 1935-1938.

‘I was born as a Jew in czarist Russia – the lowest caste, unprotected, exposed to defamation and persecution’ (Ik werd geboren als jood in tsaristisch Rusland – de laagste kaste, onbeschermd, blootgesteld aan laster en vervolging). Zo luidt de eerste zin uit een brief van fotograaf Roman Vishniac aan de Amerikaanse president Roosevelt.

Meer lezen

23 oktober 2016

Kazimierz: een joodse werkelijkheid naspelen

Deel 1 van een tweeluik over Krakau, de Poolse stad die ik in oktober 2016 bezocht: in Kazimierz, de voormalige joodse wijk, is het jodendom niet verdwenen. Of toch wel?

ulica-szeroka_kazimierz_krakau

Toeristische golfkarretjes in de Ulica Szeroka, ‘Brede Straat’, Kazimierz, Krakau (foto: Ankie Lok).

‘Ah, Auschwitz.’ Het was het prompte antwoord van een collega toen ik vertelde dat ik naar Krakau ging. Inderdaad, we zijn ook in Auschwitz geweest. Voor de tweede keer. De meesten verklaarden ons voor gek; van velen vergt een eerste bezoek al te veel. De eerste keer was vijf jaar geleden, op een snikhete zomerdag. Nu droegen we handschoenen. Maar daarover in een volgend deel van deze serie meer.

In Krakau logeerden we in Kazimierz, de voormalige joodse wijk. Onze huisbazin droeg een hoofddoek en een davidster om haar hals. Ze sprak mondjesmaat Engels. Haar Duits was beter.

Meer lezen

16 mei 2016

De blauwe engel uit het oosten

Jamala, Eurovisie Songfestival 2016 (foto: Eurovision); boekomslag van Szilárd Borbély, 'De bezitlozen'.

Jamala, Eurovisie Songfestival 2016 (foto: Eurovision); boekomslag van Szilárd Borbély, ‘De bezitlozen’.

Op de dag van de finale van het Eurovisie Songfestival bezocht ik het Verzetsmuseum in Amsterdam voor de tentoonstelling World War Two Today. Fotograaf Roger Cremers bezocht de afgelopen jaren plekken uit de Tweede Wereldoorlog, van Stalingrad tot Normandië. Hij verkent daarbij het grensgebied tussen herdenken en beleven, tussen eerbetoon en toerisme.

Een aantal foto’s toont zogenaamde re-enactments: het in vol ornaat naspelen van historische veldslagen. Een bijschrift vertelt dat de deelnemers uit alle sociale lagen komen, ‘van medisch specialist tot vuilnisman’. Militaristisch toneelspel als bindmiddel. Dit voorjaar was er in het nieuws veel aandacht voor segregatie op opleidingsniveau: hoogopgeleiden en laagopgeleiden komen elkaar nauwelijks meer tegen. Behalve, zo laat de tentoonstelling van Cremers zien, op het slagveld. Wie de maatschappij wil smeren heeft in de re-enactment een effectief middel gevonden.

Meer lezen

« Oudere berichten

Archieven